امیرمومنان در دعای افتتاح ماه مبارک رمضان می‌فرماید: «لَا تَزِیدُهُ کَثْرَةُ الْعَطَاءِ إِلَّا جُوداً وَ کَرَماً؛ زیادی عطایای الهی جز موجب افزایش جود و کرم خداوند نمی‌شود.»(تهذیب الاحکام، طوسی، ج 3، ص 109)

خاستگاه این سخن، همان سنت الهی است که در قرآن می‌فرماید: وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ؛ و آنگاه که پروردگارتان اعلام کرد که اگر واقعا سپاسگزارى کنید، شما را افزون خواهم کرد.(ابراهیم، آیه 7)

از این آیه به دست می‌آید که شکر نعمت‌های الهی موجب افزایش وجودی شخص می‌شود؛ زیرا خدا می‌فرماید

با شکر نعمت، شما را افزایش می‌دهیم، هر چند که به تبع افزایش وجودی شخص، به طور طبیعی نعمت‌ها از نظر کمیت و کیفیت نیز افزایش می‌یابد و حتی نعمت‌های جدید و متنوع دیگری نصیب انسان می‌شود، ولی آنچه مورد تاکید آیه است، افزایش ظرفیت وجودی خود انسان با شکر نعمت است؛ این بدان معنا خواهد بود که شکر واقعی بهره‌گیری از نعمت و به کارگیری آن در مسیر تحقق اسماء و صفات الهی در انسان است. به این معنا که هر نعمتی شرایطی را فراهم می‌آورد تا انسان بتواند آن را وسیله و سببی قرار دهد تا اسم و صفتی از اسماء و صفات الهی در او ظهور کند. این معنای حقیقی شکر نعمت است نه تشکر زبانی.

پس وقتی انسان نعمتی را به درستی و در جای مناسب آن به کار می‌گیرد، این نعمت همچون وسیله‌ای می‌شود که اسم و صفتی در انسان ظهور کند و ظرفیت وجودی او افزایش یابد؛ به اقتضای افزایش ظرفیت وجودی، نعمتی دیگر داده می‌شود که آن نیز موجب افزایش ظرفیت وجودی خواهد شد تا جایی که انسان به مقام «عبدالله» و سپس «عبده» می‌رسد که حتی برخی از اسمای مستاثر نیز در او ظهورو بروز می‌کند.

پس اگر ذات اقدس الهی نعمت‌هایی به شخص دهد و این شخص به درستی از آن نعمت بهره گیرد، ظرفیت وجودی او با ظهور اسماء و صفات الهی در وی بیشتر می‌شود؛ و با افزایش قابلیت، به طور طبیعی درخواست و سؤال تکوینی‌ او نیز بیشتر می‌شود؛ و از آنجا که خدا هیچ سائلی را از درگاهش محروم باز نمی‌گرداند، به او نعمتی با توجه به این مرتبه و درجه وجودی‌اش می‌دهد. این درخواست انسان با شکر و عطای الهی به شکر متقابل،همچنان تا بی‌نهایت ادامه می‌یابد. از این رو امام علی(ع) می‌فرماید، عطایای الهی موجب افزایش جود و کرم خداوند می‌شود.

معارفی از کیهان