روی عن الصادق(ع) قال:«يَعِيشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَكْثَرَ مِمَّا يَعِيشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ وَ يَمُوتُونَ بِذُنُوبِهِمْ اَكْثَرَ مِمَّا يَمُوتُونَ بِآجَالِهِمْ.»(1)

در معارفمان داریم: هر عملی که از ما صادر می‌‌شود، اثر وضعی برای انسان دارد. ولو اینکه خود او هم نفهمد. برایتان مثالی می‌‌زنم: اگر شما یک مایعی که در ظرفی است و خیال کردی آب است و تشنه بودی و خوردی و بعد معلوم شد آب نبود بلکه خمر و مشروب الکلی بود، دانستن و ندانستن تو روی این اثری ندارد و مست می‌‌شوی این مستی را اثر وضعی می‌‌گویند. چه بدانی، چه ندانی، این خوراک، این اثر را دارد. البتّه احکام شرعی بحث دیگری است و چون نمی‌‌دانستی جهنّم ندارد. این مطلب ‌‌را گفتم تا بدانید اثر وضعی یعنی چه؟

هر عملی که در این عالم انجام می‌‌دهیم، اثر وضعی دارد و روی عمر ما اثر می‌گذارد، مهم این است. یک سنخ اعمال روی عمر انسان اثر می‌‌گذارند. چطور؟ این سنخ اعمال تقدیرهای عمر، که خدا تقدیر فرموده را تغییر می‌‌دهند. این‌‌ حرف‌‌ها بسیار مهمند. در روایات داریم که یک سنخ از اعمال، موجب طول عمر می‌شوند.مثلاً فرض کنید صله رحم مستحب است، روایات می‌‌گویند: طول عمر می‌‌آورد. اگر عمر من مشخّص است، طول عمر یعنی چه؟ معلوم می‌شود، با عمل خودم تغییر می‌‌کند. می‌‌توانم با یک سنخ اعمال طولانی‌‌اش کنم و از آن طرف می‌‌توانم کوتاهش کنم. چگونه؟ مثال می‌زنم. در روایات داریم، نعوذ بالله، زِنا مرگ ناگهانی می‌آورد. بسیاری از سکته‌‌ها به خاطر چیست؟ رواج زنا در جامعه.
«يَعِيشُ النَّاسُ بِإِحْسَانِهِمْ اَكْثَرَ مِمَّا يَعِيشُونَ بِاَعْمَارِهِمْ»، طول عمر زندگی مردم به سبب اثر وضعی احسان‌‌ها و نیکوکاری‌‌هایی که می‌‌کنند، بیشتر است از طول زندگی آنها به اعمار؛ یعنی مقدّراتشان در عمر. از آن ‌‌طرف مرگ انسان‌‌ها به سبب گناهانشان بیشتر است از مرگ آنها به سبب مقدّراتشان. یعنی زندگی‌‌هایی که در دنیا به سبب عمل نیک می‌‌شود و مرگ‌‌هایی که به سبب عمل زشت وگناه به‌ وجود می‌‌آیند، بیشترند از آن چیزی که از نظر عمر برایت مقدّر شده است. امیدوارم بترسید از اینکه گناه، عمرتان را کوتاه کند از آن‌‌ طرف، امیدوار شوید که اطاعت و احسان، عمرتان را طولانی کند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
(1)بحارالانوار ج5 ص 140
* پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله شیخ مجتبی تهرانی(ره)