وجوب دفاع زن و مرد از میهن از نظر فقها
حضور زنان در عرصه های گوناگونِ جنگ تحمیلی دارای جلوه های متفاوتی بود که هر کدام از آنان حکایتی شنیدنی و به یاد ماندنی از آن دوران پرخاطره است. در میان تمامی فقها این مسأله جاری است که در برابر تهاجم دشمن، بر همه واجب است که به دفاع برخیزند و احدی در این مسأله نظر مخالفی را ابراز نکرده است. حضرت امام خمینی (ره) در کتاب «تحریرالوسیله» می نویسد: «هرگاه دشمنی بر سرزمین های مسلمین و یا به مرزهای آن ها حمله آورد که ترس از بین بردن اصل اسلام و جامعه اسلامی از آن برود، بر همه ی مسلمین (زن و مرد) واجب است با هر وسیله ی ممکن به دفاع برخیزند و در این راه از بذل مال و جان دریغ نکنند» (تحریرالوسیله، ج 1، ص 485).

علمای قبل از امام (ره) نیز بر این مهم صحه گذاشته اند، مثلاً علامه حلی (ره) در کتاب «قواعد» خود در آغاز بحث جهاد می فرماید: «و چنان چه کفار بر سرزمین اسلام حمله ور شوند، بر هر فرد نیرومندی واجب است که با آن ها جنگ کند حتی بردگان و زنان و ممنوعیت از بردگان در صورت نیاز به آنان برداشته می شود.» زنان مسلمان ما در برابر تسلیم شدن مقابل این فتاوا بی صبرانه در انتظار خدمت گذاری لحظه شماری می کردند و در راه خود هرگز درنگ نمی کرند.

کیفیت حضور زنان در جنگ
کیفیت حضور زنان به دو شکل، مستقیم و غیرمستقیم، در این دوران خلاصه می گردد. در شکل مستقیم، گرچه زنان از حضور در صحنه و خط مقدم معاف بودند ولی با شروع جنگ شهرها و حملات موشکی، حالت تدافعی همگان خصوصاً زن ها بیش تر گردید، چون در این رزم بی امان از سوی ارتش عراق مورد حمله ی موشکی واقع شده بودند.

حتی در اوایل جنگ، این زنان شیردل خرمشهر و سوسنگرد و هویزه بودند که در هجوم ناجوانمردانه ی دشمن در کنار مردان خود قدم به قدم با بعثی ها درگیر شدند و در عقب راندن دشمن از جان خویش هم مایه نهادند. در شکل غیرمستقیم، زنان حکایت 70 مَن مثنوی دارند که چگونه با کارهای خدماتی و پشتیبانی خود در عقبه، موجبات دلگرمی رزمندگان را فراهم نمودند. امام این حضور غیرمستقیم را که از حضور مستقیم ذره ای ارزش آن کم تر نبود، بارها متذکر می شدند. بیان تجلی ایثار در راه انقلاب و امام تداوم گر گذر زمان در برابر هر گونه تجاوز از سوی دشمنان است.

از جمله ی خدمات این مرحله ی زنان؛ می توان به ایثار فرزندان خود در راه حیثیت و اصلاح جامعه نام برد. چه بسیار مادران سلحشوری بودند که با تربیت اولاد صالح و معرفی آنان به مراکز بسیج جهت اعزام به جبهه قوت قلب مسئولین جنگ را سبب می شدند.

امام (ره) این صحنه را این گونه بیان می کردند:

«خدا می داند در طول تاریخ مثل این مادرها ما نداشتیم، الاّ کم که فرزندانش کشته بشوند و بعد بیاید بگوید که نه، من افتخار می کنم. بعضی از جوان ها به من می گفتند که این مادرها ما را گرم نگه داشته اند. عکس العمل این مادرهای جوان مرده ما را زنده نگه داشته و گرم نگه داشته برای این که این ها هستند که به ما شجاعت می دهند. این ها هستند که ما را تشویق می کنند» (صحیفه ی نور، ج 2، ص 271).

زنانی که همسرانشان را به میدان نبرد فرستادند
جلوه ی دیگر ایثار زنان، ایثار همسران محبوب خود بوده است که بهترین و اصلی ترین تعلق خویش که همسر باشد را با تمام مشکلات و دل بستگی ها تشویق و ترغیب به حضور در میادین جنگ می کردند تا آن جا که امام (ره) زبان به مدح آنان گشوده و می فرماید:

«کجا ما از زنان، آن قدرت و عظمت را دیده بودیم که امروز داریم از مادران شهید می بینیم؟ کجا ما از زنان جوان آن فداکاری را دیده بودیم که در دوران جنگ دیدیم، آنان همسران محبوب شان را به میدان های جنگ می فرستادند و راز عفت و امانت آن ها را حفظ می کردند تا آن ها با خاطر آسوده در میدان ها باشند» (سخنرانی امام خمینی(ره) در تاریخ 26/9/61).

الگوی زنان در دفاع مقدس، فاطمه زهرا (س)
بالاترین الگوی رفتاری زنان در هشت سال دفاع مقدس، حضرت زهرا(س) بود؛ او که در تمام زندگیش، پیروی و حمایت از ولایت مشهود بود.

زمانی که جنگ تهاجمی اسلام علیه کفار واقع گردید، حضرت به عنوان بهترین پرَستار و لجستیک، ایفای وظیفه می کردند و هنگامی که جنگ حالت تدافعی پیدا می کرد، خودشان را سپر مولایش، علی بن ابی طالب ( ع) می کردند. حتی با وجود حضور علی( ع) در خانه، هنگامی که وجود مبارک ایشان مورد حمله ی دشمن قرار گرفت، ایشان به پشت در آمدند و از شدت درد از هوش رفتند و پس از آن که به هوش آمدند، به محض این که مشاهده کردند ولی اعظم خدا را به طرف مسجد می برند تا آخرین رمق شان از مقام ولایت دفاع کردند. این امر نشانگر این بود که حضرت فاطمه (س) حیات گران قدر خود را صرف حمایت از مقام ولایت می کردند.

بنابراین نقش زن در تمامی صحنه های سیاسی و اجتماعی خصوصاً دفاع مقدس بیانگر جلوه های تاریخی در نقش اول آنان در تحولات اجتماعی و در نهضت های اسلامی معاصر و هم دوشی زنان و مردان در تمامی صحنه های درگیری با اجانب بوده است.

حسن ختام
امام خمینی پیرامون نقش زنان در صحنه های انقلاب و دفاع مقدس می فرماید:

«زنان حق بیش تری از مردان دارند. زنان مردان شجاع را در دامان خود بزرگ می کنند. اگر زنان شجاع و انسان ساز از ملت ها گرفته شوند، ملت ها به شکست و انحطاط کشیده می شوند» (صحیفه ی نور، ج 5، ص 153).

آثار دلاوری ها و پیروزی رزمندگان حکایت از حضور فعالانه ی زن های دلاور و سلحشوری است که گام به گام در لحظه لحظه ی جنگ، شرکت کرده و موجبات برکت و روزی رزمندگان در عملیات های مختلف گردیدند و چه زیبا سرود امام خمینی ( ره) پیرامون فداکاری و مقاومت زنان در جنگ تحمیلی که:

«…مقاومت و فداکاری زنان بزرگ در جنگ تحمیلی آن قدر اعجاب آمیز است که قلم و بیان از ذکر آن عاجز، بلکه شرمسار است. به اعتقاد من بخش مهم محیط گرم و پرشور جنگ مربوط به جمعیت فکری خواهران است و اگر زنان ما، در این حال و هوای فکری نبودند نیمی از این شور وجود نداشت.»

hawzah.net