آیت‌الله جوادی آملی

در درون انسان يك آينه شفاف است كه فيض خدا را نشان مي‌دهد، انسان اگر يك آينه شفاف بشود و سرش را خم بكند، اين آينه را نگاه كند فيض خدا را مي‌بيند، خدا ديدني نيست ولي فيض او، وجه او، لطف او، آثار او ديدني است، آن وقت راحت است؛ نه بيراهه مي‌رود نه راه كسي را مي‌بندد، چون آن جمال محض به انسان فرصت خلاف نمي‌دهد و اخلاق براي اين است.

اين ماه رجب كه فرا رسيد بعد ماه شعبان و ماه مبارك رمضان، اينها فرصت اين كارهاست اگر توفيقي داشتيد ـ ان‌شاءالله ـ در اعتكاف شركت كرديد براي همين كار است، آنگاه احساس مي‌كنيد كه راحت شديد، بار از دوشتان افتاد، وقتي انسان زير بار سنگين باشد، هميشه عرق مي‌كند، خيس عرق است اما وقتي سبك‌بار باشد آزاد مي‌شود.

يك بيان نوراني از حضرت امير(ع) است فرمود من يك انسان آزاد مي‌خواهم كه مانده لاي دندان ديگري را رها كند، اين در بيانات نوراني حضرت در نهج‌البلاغه هست: «أَلاَ حُرٌّ يَدَعُ هذِهِ اللُّمَاظَةَ» آيا يك انسان آزادمرد، آزادزن پيدا مي‌شود كه مانده لاي دندان ديگري را رها كند؛ لُماظه اين است كه اگر كسي غذايي خورد چيزي لاي دندانش ماند، بعد اين را تُف كرد، انداخت؛ اين را مي‌گويند لماظه؛ وجود مبارك حضرت امير فرمود: آنچه در دست شماست قبلاً در دست ديگران بود مخصوصاً قسمت نو آن را اول آنها استعمال كردند، بهره‌برداري كردند حالا دست دوم و سوم به شما رسيد، اين لماظه آنهاست، شما براي اين لماظه چرا اين‌قدر جان مي‌كَنيد؟ يك انسان آزاده مي‌خواهم كه مانده لاي دندان نسل قبل را رها كند. * درس اخلاق (91/3/4)

فضیلت استغفار در این ماه
ماه رجب، ماه استغفار است. وجود مبارك پيغمبر(ص) فرمود خودتان را با استغفار معطّر كنيد: (تعطّروا بالإستغفار لا تفضحنّكم روائحُ الذنوب) بوي بد گناه شما را رسوا نكند، انسان كاري مي‌كند، حرفي مي‌زند، جايي مي‌رود، چيزي مي‌نويسد، چيزي امضا مي‌كند كه آبرويش ريخته است فرمود: (تعطّروا بالإستغفار لا تفضحنّكم روائح الذنوب).

همه ما بايد مواظب باشيم كه اين فضاي دهان را مطهّر نگه بداريم فرمود: (طهّروا أفواهكم فإنّها طُرُق القرآن) فرمود دهانتان را پاك كنيد. اگر غذاي شبهه‌‌ناك وارد بشود، حرف شبهه‌‌ناك بيرون بيايد، اين فضا را آلوده مي‌كند. فرمود: اگر از فضاي آلوده، قرآن بيرون بيايد اثر ندارد.مگر نمي‌خواهيد قرآن بخوانيد، مگر نمي‌خواهيد با آيات الهي مردم را روشن كنيد؟ اگر شما از سرچشمه، آب زلال گرفتيد ولي در يك كانال و مَجرا و شير آلوده ريختيد، آلوده مي‌شود، آلوده هم اثر ندارد: «طهّروا أفواهكم فإنّها طُرُق القرآن» فرمود دهان را پاك كنيد.
دهان با چه چيزي پاك مي‌شود؟ تنها دندان كه نيست، زبان هست، كام هست، دندان هست، فضا هست، همه اينها را مي‌گويند دهان؛ اگر غذاي بد برود يا حرف بد بيرون بيايد اين ديگر آلوده مي‌كند. به ما گفتند: (وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ) اينها رجس و پلیدی است، آن وقت اخلاق كاري مي‌كند كه انسان واجد اين شرايط مي‌شود، آن وقت وقتي دعا كرد براي بيداري خاورميانه، آن دعا اثر دارد، وقتي دعا كرد براي استقلال كشورش، اثر دارد، دعا كرد براي حلّ مشكلات مسلمان‌ها اثر دارد.
*درس اخلاق (11/3/91)

اهمیت دعا در ماه رجب
هر کدام از دعاهای ماه پربركت رجب، منزلي از منازل سائرين الي الله است. كم نبودند افرادي كه اين سه ماه را پشت سر هم روزه مي‌گرفتند، ماه رجب و شعبان و ماه مبارك رمضان را در اين فصل كه تقريباً هوا گرم است يا خيلي از آقايان به درس و بحث اشتغال دارند ممكن است به مزاج آسيب برسد ولي بالأخره آن حداقل روزها نظير اعتكاف و اينها آن سه روز را مثلاً آدم غفلت نكند و امثال ذلك. (درس خارج فقه، 3/3/91)
تا مي‌توانيد مخصوصاً كسي که قدرت جواني دارد، روزه‌هاي اين ايام، مخصوصاً مبعث و ايام اعتكاف فراموش نشود؛ درس و بحث گوشه‌اي از راه است، اساس راه جاي ديگر است. اگر آن اساس را ما رعايت كنيم، آ‌ن وقت لذّت علم را آدم مي‌چشد، لذّت طهارت را مي‌چشد، اگر لذّت طهارت را چشيد، با هيچ چيزي آن را معاوضه نمي‌كند، عالَم را به او بدهي براي آنها، گزنده است، بوي بد ماسوا را هم استشمام مي‌كند؛ ماه رجب چنين خصيصه‌اي دارد. فرمود اينها همه تحت ولايت من هستند، پس همه امور را كه شما حساب كنيد؛ آسمان و زمين و باد و باران همه را حساب كنيد، قرآن تنظيم كرده و فرمود شما بيراهه نرويد، همه چيز را من تأمين مي‌كنم، اين وعده صريح قرآن كريم است. بنابراين اگر درباره عده‌اي فرمود: (قَيَّضْنا لَهُمْ قُرَناءَ)؛ درباره عده ديگر هم فرمود: (تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ). (درس تفسیر، 30/1/94)

افزایش ظرفیت معنوی در رجب

رجب ماه درخواست انسان برای ارتقاء ظرفيت رشد معنوی می‌باشد؛ درست است بعضي از کارهاي بدي که انجام داده‌ایم، ظرفيت را از ما گرفته است، ولي ظرفيت‌دِه، همچنان بخشنده است؛ لذا از او ظرفيت طلب کنيد، استحقاق طلب کنيد، لياقت طلب کنيد و بعد از خداوند مسئلت کنيد که به اين ظرفيت، پاسخ مثبت بدهد و مظروف را عطا کند.
ماه پاکسازی دل
ماه پربرکت رجب فرصتی برای تطهیر قلوب است. راز خلقت، عبادت است؛ اصل عبادت اين است که انسان در همۀ شئون زندگی بنده خدا باشد و براي اين بندگي يک راز و رمزي است که وجود مبارک پيامبر اکرم(ص) فرمود: انسان طوري بايد با خدا سخن بگويد که گويا او را مي‌بيند.
قرآن کریم، شفابخش است و در ماه مبارک رجب باید اُنس بیشتر با قرآن برقرار گردد.خداوند می‌فرماید: ما قرآن را فرستاديم که شفابخش است؛ ما شفا آورديم نه دوا؛ ما طب نياورديم ما دوا نياورديم؛ ما عصارۀ حيات‌‌بخشي آورديم که شفاست.
اگر انسان گوهر هستي خود را شناخت، خود را ارزان نمی‌فروشد؛ چيزي که غير لقاي حق باشد، غير ابدي باشد، انسان را رها کند و افسوسش بماند؛ اين در شأن انسان نيست. اگر انسان این گوهر ابدي را شناخت، باید برای تهیۀ ره‌ توشه ابدي، زادراه ابدي، مرکب ابدي، راحله ابدي فکر کند.

*(در محضر استاد)