آیه:
إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا* وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا* وَقَالَ الْإِنسَانُ مَا لَهَا* یوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا* بِأَنَّ رَبَّک أَوْحَی لَهَا[i]

ترجمه:
هنگامی که زمین با لرزشش به لرزه درآورده شود،* و زمین (بار) گرانبارش را بیرون آورد،* و انسان می گوید: «آن (زمین) را چه شده؟!»،* در آن روز، آن (زمین) خبرهایش را می گوید؛* به خاطر این که پروردگارت بدان وحی (: الهام) کرده است.

نکته ها و اشاره ها:
1.در این آیات به رستاخیز و حوادث وحشتناک آستانه ی آن، مثل لرزیدن زمین، متلاشی شدن کوه ها و در هم ریختن نظام فعلی جهان به نفخ صور اول، یعنی حوادث پایانی جهان کنونی اشاره شده است؛ «1» و در آیات پایانی، به نفخه ی دوم، یعنی آغاز روز رستاخیز و حضور مردم در آن صحنه برای حساب رسی اشاره می شود.

2.مقصود از زلزله ی رستاخیز، لرزش همه ی زمین است که مثل برخی زمین لرزه های معمولی مقطعی و موضعی نیست.

3.منظور از بیرون ریختن بارهای سنگین زمین چیست؟

مفسران قرآن در این مورد چند احتمال داده اند:

الف) منظور بیرون آمدن مواد مذاب درون زمین است که در هنگام آتشفشان مقداری از آن ها و در آستانه ی رستاخیز همه ی آنها به بیرون پرتاب می شوند.

ب) مقصود بیرون ریختن گنج های درون زمین است که مایه ی حسرت دنیاپرستان می شود؛

ج) منظور مردگانی هستند که با زلزله ی رستاخیز، از درون قبرها به خارج پرتاب می شوند.

البته مانعی ندارد که آیه به هر سه معنا اشاره داشته باشد.

4.هنگام حوادث آستانه ی رستاخیز، انسان های (مؤمن و کافر) به سخن می آیند و با تعجب می گویند: زمین را چه شده که این گونه می لرزد و مواد خود را بیرون می ریزد.

آری؛ این زمین که تا دیروز آرام بود، در رستاخیز به نهادِ ناآرامی تبدیل می شود که همه را به وحشت می اندازد.

 چون برآید آفتاب رستخیز برجهند از خاک خوب و زشت، تیز

5.مقصود از سخن گفتن زمین و بیان اخبار آن چیست؟

الف) زمین به فرمان الهی زبان می گشاید و سخن می گوید و اسرار اعمال نیک و بد انسان ها را آشکار می سازد.

ب) آثار اعمال انسان ها بر صفحه ی زمین ظاهر می شود. اگرچه این آثار امروز برای ما محسوس نیست، ولی همانند اثر انگشت انسان که باقی می ماند، آثار صوتی، تصویری و مانند آنها نیز در زمین باقی می مانند و در رستاخیز نمایان می شوند.

6.در احادیث از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت شده که

زمین در مورد تمام کارهای نیک و بد انسان ها گواهی می دهد و حتی روز آن را دقیقاً مشخص می سازد! «1»

و در برخی احادیث از امام علی علیه السلام روایت شده که

در قسمت های مختلف زمین نمازگزارید، زیرا در رستاخیز هر قطعه ی زمین برای کسی که روی آن نماز خوانده گواهی می دهد. «1»

7.در این آیات بیان شده که خدا به زمین وحی می کند که اسرار را آشکار کند و یا بارهای گرانبار خود را بیرون ریزد. مقصود از این وحی، همان الهام تکوینی به زمین است؛ یعنی خدا به زمین اشاره می کند و فرمان می دهد که این کارها را انجام دهد. «2»

آموزه ها و پیام ها:
1.رستاخیز با حوادث دهشتناکی آغاز می شود که انسان ها را به شگفت می آورد! (پس برای آن روز آماده شوید).

2.یکی از گواهان رستاخیز زمین است، که اسرار را آشکار می کند (و از اعمال شما خبر می دهد، پس مراقب اعمال خود باشید).

3.زمین گوش به فرمان وحی خداست.

hawzah.net