انسان موجودی اجتماعی است که نیازهای خویش را از طریق دیگران برآورده می‌سازد. بنابراین، هر کسی به دیگری نیاز دارد و بی‌دیگری نمی‌تواند نیازهای ابتدایی خود را نیز تامین کند. از جمله نیازهای بشری نیازهای مالی و مادی است که انسان‌ها با همکاری با یکدیگر آن را برآورده می‌سازند. بر این اساس اگر افراد جامعه‌ای به نیازهای مادی و مالی همدیگر بی‌توجه باشند، در شرایط ضداجتماعی قرار می‌گیرند و آثار و پیامدهایی برای این رفتارشان است که نویسنده با مراجعه به آموزه‌های قرآن درصدد تبیین گوشه‌ای از آنها برآمده است.
***
انفاق، راه‌یابی به دل‌ها
واژه انفاق از نفق به معنای راه نهانی در درون زمین است که جانورانی چون موش آن را می‌کنند تا راه‌های گریز و آمد و شد متنوع و متعددی داشته باشند. گرایش‌های این جانوران به جهات گوناگون و گریختن آنان در هنگام خطرها، کارآمدی این نفق را دو چندان می‌کند . کسی که انفاق می‌کند راه‌های گریز متعدد را برای خود می‌سازد که توانایی او را برای بهره گرفتن از فرصت‌ها و رهایی از تهدیدها دو چندان می‌کند.
انفاق هر چند به معنای اخراج مالی از ملک و ملکیت خود و بخشیدن آن به دیگری است (مجمع‌البیان، ج 1 - 2، ص 121) اما در اصطلاح قرآنی اختصاصی به مال و اخراج آن ندارد، بلکه اعم از مال و غیر مال و نیز از واجب و غیرواجب است. (مفردات الفاظ قرآن کریم، راغب اصفهانی، ذیل واژه نفق) بنابراین، هر گونه خدمات مالی و غیرمالی که شخص نسبت به دیگری انجام می‌دهد می‌تواند به عنوان یک عمل انفاقی و عمل صالح مطرح باشد و آثار و برکات انفاق بر آن مترتب شود.
از نظر قرآن، انفاق یک عمل صالح است که انسان‌های مومن و متقی به آن پایند بوده و همواره در کنار اعمال عبادی چون نماز به آن در قالب پرداخت زکات و صدقات و خدمت‌رسانی و مانند آن می‌پردازند. این عمل صالح عبادی که به قصد عبادت و بندگی انجام می‌گیرد، دارای آثار اجتماعی از جمله امنیت  اجتماعی و تقویت بنیه دفاعی جامعه (بقره، آیه 195؛ انفال، آیه 60) و رفع مشکلات اقتصادی از سوی ثروتمندان جامعه (نور، آیه 22) و آثار فردی چون آرامش درونی (بقره، آیات 262 و 265 و 274)، آسانی کار و زمینه‌ساز تسهیل امور دنیوی و اخروی (لیل، آیات 5 و 7)، آمرزش و بخشش گناهان (بقره، آیات 267 و 268)، قرارگیری در زمره صالحان (منافقون، آیه 10) و نیکوکاران و محسنان (آل عمران، آیه 134)، امدادهای خاص الهی (بقره، آیه 270)، برکت (بقره، آیه 245 و 272) و مانند آنها خواهد بود.
انسان اگر بخواهد در دل دیگران جا گیرد و بر دل‌ها حکومت کند، باید انفاق در همه اشکال آن را در دستور کار قرار دهد؛‌ چرا که با چنین رویه‌ای می‌توان محبت انسان‌ها را به دست آورد، انفاق عبادی موجب تقرب به خدا (توبه، آیه 99) و محبت الهی (بقره، آیه 195؛ آل  عمران،‌ آیه 134) می‌شود و کسی که محبوب و مقرب درگاه خداوند شد، خداوند او را در دل‌ها جا می‌دهد.

صفحات: 1· 2