از امام صادق عليه السلام پرسيده شد : تقوا چيست ؟ ايشان فرمودند” ان لا يفقدك الله حيث امرك و لا يراك حيث نهاك"هرجا خداوند تو را فرمان داده است حضور داشته باشي و در جايي كه نهيت فرموده ديده نشوي.[1]

علامه جعفري در مورد تقوا چنين مي گويد: تقوا يعني نگهداري نفس از انحرافات و خطاهايي كه آدمي را به سقوط مي كشاند . اگر بخواهيم اين تعريف را با يك جمله ي فني بگوييم ، بدين شكل در مي آيد : تقوا عبارت است از صيانت تكاملي ذات ، جلوگيري شديد از برخورداري از استعداد انعطاف به طرف پليدي ها و خودكامگي ها و به فعليت رساندن استعداد اعتلاي ذات در مسير حيات معقول روبه جاذبه كمال مطلق است. اگر كسي به اين نوع صيانت ذات توفيق نيابد ، اولين چيزي را كه از دست خواهد داد هويت شخصيتي خويش است اين از دست دادن به آن معني نيست كه وجود او به عدم مبدل شود بلكه هويت شخصيت كسي كه خود را از تقوا محروم كرده است ، مانند ماده‌ي قابل انحلال در مايع در وسايل زندگي محلول مي شود و از فعاليت مي‌افتد . اين شخصيت كه همان نفس فطري اولي است كه در گذرگاه ابديت به ثمر رسيده و به وسيله‌ي تقوا ذات خود را با صيانت تكاملي براي ورود به لقاءالله در ابديت آماده كرده است[2].

آيه الله مصباح در كتاب رستگاران پيرامون لغت تقوا چنين گفته اند: “برحسب لغت هيچ تفاوت معنايي بين واژه هاي تقوا ، تقيه ، تقاه و اتقا وجود ندارد “. در قرآن نيز اين واژه ها به يك معنا به كار رفته است . هم چنين درصدر اسلام و تا ده ها سال اين كلمات بين مردم و مسلمانان نيز يك معنا بيشتر نداشت و از اين رو به جاي يكديگر استعمال مي شد . براي مثال در نهج البلاغه كلمه “تقيه” به معناي تقوا به كار رفته است ” فاتقوالله عبادالله تقيه ذي لب شغل التفكر قلبه"  پس اي بندگان خدا بترسيد ، مانند ترسيدن خردمندي كه فكر و انديشه [روز رستاخيز] دل او را مشغول ساخته است . اما به تدريج تغييراتي در معنا و مفهوم كلمه ” تقيه ” به وجود آمده و اين واژه اصطلاح خاصي در فقه پيدا كرده است . البته اين معناي اصطلاحي جديد با معناي لغوي بي ارتباط نيست[3].